Op 11 juli 2019 werd de Europese Richtlijn 2019/1152 betreffende transparante en voorspelbare arbeidsvoorwaarden gepubliceerd.

Eén van de minimumvereisten inzake arbeidsvoorwaarden die de Lidstaten zullen moeten garanderen tegen 1 augustus 2022 is dat een werkgever een werknemer niet kan verbieden om meerdere jobs uit te oefenen buiten zijn werkrooster, en hem daarvoor niet nadelig mag behandelen.

De Lidstaten kunnen niettemin bepalen dat toch beperkingen kunnen opgelegd worden, om objectieve redenen. Voorbeelden die gegeven worden zijn de gezondheid en veiligheid, de bescherming van vertrouwelijke gegevens, het vermijden van belangenconflicten en de integriteit van overheidsdiensten.

Een veel voorkomend beding in Belgische arbeidsovereenkomsten is het exclusiviteitsbeding op basis waarvan elke andere professionele activiteit verboden is. Zulke algemene bedingen zijn op vandaag al sterk betwist aangezien ze de vrijheid van arbeid te zeer beperken.

Ervan uitgaande dat de Belgische wetgever geen absoluut recht op meerdere banen zal invoeren, kan het naar de toekomst toe aangewezen zijn om exclusiviteitsbedingen te gaan finetunen in functie van de specifieke situatie. Gezondheid en veiligheid doet in de eerste plaats denken aan beroepen waar de eigen veiligheid of die van anderen in het gedrang kan komen, maar kan bv. de psychosociale gezondheid van de werknemer ook een objectieve reden zijn? Mag een werkgever zijn werknemer met andere woorden verbieden een bijkomende job te nemen om een eventuele burn-out te vermijden? Dit lijkt nogal verregaand…

Voor het overige zullen het beschermen van vertrouwelijke bedrijfsinformatie, het vermijden van belangenconflicten en de toegewijde uitvoering van de arbeidsovereenkomst evidente en dus geldige redenen zijn, maar zijn deze al niet voldoende gedekt door de wettelijke vertrouwelijkheids- en loyauteitsplicht, het verbod van (oneerlijke) concurrentie en het beginsel van de uitvoering te goeder trouw van overeenkomsten?

En zal het in de toekomst nog geldig zijn om te bepalen dat de werknemer schriftelijke toestemming van de werkgever moet vragen vooraleer een extra job aan te nemen? Het lijkt van niet…

Dat brengt ons bij de meer algemene vraag of exclusiviteitsbedingen, buiten het geval waarin de veiligheid en gezondheid duidelijk de reden is (bv. chauffeurs, piloten), nog een toegevoegde waarde zullen hebben? Met de uitdrukkelijke erkenning van het recht om meerdere jobs uit te oefenen lijkt het belang ervan toch sterk te zullen afnemen.